Σε ποιους ασθενείς απευθύνονται οι βαριατρικές επεμβάσεις;

Η παγκόσμια πανδημία της παχυσαρκίας αλλά και οι συννοσηρότητες που τη συνοδεύουν αποτελούν ένα μεγάλο φορτίο τόσο για τους ασθενείς που νοσούν αλλά και για την κοινωνία συνολικά.

Κατά τις τελευταίες 4 δεκαετίες υπάρχει μία κατακόρυφη αύξηση των παχύσαρκων και νοσογόνα παχύσαρκων ασθενών δηλαδή άτομα με Δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) ≥ 30. Πιο συγκεκριμένα έχει αυξηθεί το ποσοστό των ανδρών από 3% σε 10% και των γυναικών από 6% σε 15%. Επιπλέον το 2015 μόνο, οι θάνατοι που οφείλονταν στην παχυσαρκία και τα συνοδά της νοσήματα (υπέρταση, καρδιακά προβλήματα, άπνοια ύπνου, διαβήτης κλπ.), ανήλθαν σε 4 εκατομμύρια παγκοσμίως. Τα καρδιαγγειακά προβλήματα και ο διαβήτης αποτέλεσαν από τους κυριότερους παράγοντες για τους παραπάνω θανάτους.

Ο ΔΜΣ προκύπτει διαιρώντας το βάρος με το τετράγωνο του ύψους, σύμφωνα με τον εξής τύπο ΔΜΣ=Βάρος/Ύψος² (Kg/m²)

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ιατρική Ένωση (American Medical Association) αναγνωρίζονται ως παχύσαρκοι οι ασθενείς με ΔΜΣ ≥ 30 (παχυσαρκία τύπου 1). Μέχρι στιγμής οι κατευθυντήριες γραμμές για τις βαριατρικές επεμβάσεις αναφέρουν ότι είναι αναγκαίες μόνο σε ασθενείς με ΔΜΣ ≥ 35, δηλαδή σοβαρή παχυσαρκία, αποκλείοντας την παχυσαρκία τύπου 1 ΔΜΣ από 30 – 35.

Ωστόσο η Αμερικανική ένωση μεταβολικών και βαριατρικών επεμβάσεων (American Society of Metabolic and Bariatric Surgery ASMBS) το 2018 πρότεινε την τροποποίηση αυτών τον κατευθυντήριων γραμμών, με σκοπό να συμπεριληφθεί στις κατευθυντήριες γραμμές για βαριατρικές επεμβάσεις και η παχυσαρκία τύπου 1 ΔΜΣ ≥ 30.

Η επιχειρηματολογία τους για την αλλαγή αυτή είναι η παρακάτω:

1. Η παχυσαρκία τύπου 1 δηλαδή ΔΜΣ 30-35 συχνά προκαλεί ή επιδεινώνει πολλά άλλα νοσήματα, μειώνει το προσδόκιμο ζωής του ασθενούς, και χειροτερεύει την ποιότητα ζωής του. Ασθενείς με παχυσαρκία τύπου 1 χρήζουν αποτελεσματικής και μακροχρόνιας θεραπείας για την πάθηση τους.
2. Οι υπάρχουσες μη χειρουργικές θεραπείες για την παχυσαρκία τύπου 1 είναι συχνά μη αποτελεσματικές στην επίτευξη μακροχρόνιας μείωσης βάρους, καθώς επίσης είναι αναποτελεσματικές στη θεραπεία ή βελτίωση των συνοδών νοσημάτων.
3. Οι υπάρχουσες κατευθυντήριες γραμμές για τις επεμβάσεις παχυσαρκίας δηλαδή ΔΜΣ ≥ 35 τέθηκαν πριν τουλάχιστον 25 χρόνια. Την περίοδο εκείνη οι επεμβάσεις παχυσαρκίας ήταν ανοιχτού τύπου. Δεν ήταν ευρεία η χρήση των ελάχιστα επεμβατικών λαπαροσκοπικών τεχνικών που εφαρμόζονται σήμερα. Ως αποτέλεσμα η νοσηρότητα και η θνητότητα των ασθενών ήταν αρκετά μεγαλύτερες απ’ ότι σήμερα. Δεν υπάρχουν πρόσφατα κλινικά δεδομένα, στοιχεία κόστους οφέλους, ηθικά, οι άλλα στοιχεία τα οποία να δικαιολογούν τον σημερινό αποκλεισμό αυτών των ασθενών από αυτές τις σωτήριες επεμβάσεις.
4. Για ασθενείς με ΔΜΣ 30-35 και συνοδά νοσήματα, που σχετίζονται με την παχυσαρκία, οι οποίοι δεν επιτυγχάνουν απώλεια βάρους με μακροχρόνια διατήρηση του και βελτίωση ή εξάλειψη των συνοδών νοσημάτων με μη χειρουργικές μεθόδους, οι βαριατρικές επεμβάσεις θα πρέπει να προτείνονταν από τους γιατρούς σαν αποτελεσματική λύση. Σε αυτούς του ασθενείς η χειρουργική λύση προτείνεται όταν οι μη χειρουργικές λύσεις έχουν ήδη αποτύχει.
5. Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα οι βαριατρικές και μεταβολικές επεμβάσεις σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και ΔΜΣ 30-35 θα πρέπει να προτείνονται, λόγω των εξαιρετικών αποτελεσμάτων των επεμβάσεων τόσο ως προς την απώλεια βάρους αλλά και στην ρύθμιση του διαβήτη.
6. Η γαστρική πτύχωση, ο γαστρικός δακτύλιος, η γαστρεκτομή Sleeve και το γαστρικό by-pass φαίνεται ότι είναι ασφαλείς και αποτελεσματικές επεμβάσεις σε ασθενείς με παχυσαρκία τύπου 1. Τα αποτελέσματα των επεμβάσεων είναι συγκρίσιμα με τα αποτελέσματα ασθενών με ΔΜΣ ≥35 (σοβαρή παχυσαρκία)
7. Σύμφωνα με τα διεθνή στάνταρντ θα πρέπει να δίνονται στους ασθενείς μετεγχειρητικά μακροχρόνιες διατροφικές οδηγίες.
8. Τα δεδομένα που υποστηρίζουν τα εξαιρετικά αποτελέσματα των βαριατρικών επεμβάσεων σε ασθενείς με παχυσαρκία τύπου 1 έχουν συλλεχθεί από ασθενείς ηλικιών μεταξύ 18 και 65.

Τα παραπάνω δεδομένα που αναφέρει η Αμερικανική ένωση μεταβολικών και βαριατρικών επεμβάσεων υποστηρίζονται και από την Αμερικανική ένωση διαβήτη (American diabetes association ADA), καθώς επίσης έχουν επικυρωθεί και από την  Αμερικανική Εταιρεία Γαστρεντερολογικής και Ενδοσκοπικής Χειρουργικής  (Society of American Gastrointestinal and Endoscopic Surgeons SAGES).

Βιβλιογραφία

Aminian A, Chang J, Brethauer SA, Kim JJ; American Society for Metabolic and Bariatric Surgery Clinical Issues Committee. ASMBS updated position statement on bariatric surgery in class I obesity (BMI 30-35 kg/m²). Surg Obes Relat Dis. 2018;14(8):1071-1087. doi:10.1016/j.soard.2018.05.025